چالش های آموزش مجازی برای خانواده ها - ایپتن

به گزارش خبرنگاران، ضروری است چالش ها و فرصت های آموزش مجازی شناخته گردد تا خانواده ها بتوانند سازوکارهای مناسبی جهت تقویت فرصت ها و اصلاح چالش ها به کار گیرند.

بعضی از فرصت های آموزش مجازی در خانواده ها شامل پی بردن به ارزش و نقش بی همتای معلم توسط والدین، مشارکت و نظارت بیشتر خانواده ها در زمینه آموزش و یادگیری دانش آموزان، افزایش سواد رسانه ای خانواده ها، توجه به کاربرد فضای مجازی برای آموزش و بعضی از پیامدهای منفی آن شامل تحمیل بار مالی به خانواده برای تهیه گوشی و نت به ویژه در خانواده های نابرخوردار، وابستگی روانی و آسیب های جسمی و روانی به جهت استفاده زیاد از تبلت و گوشی، افت تحصیلی بعضی از دانش آموزان، و درگیری و تعارض بین اعضای خانواده است.

خانواده پایه بنیادین اجتماع، سلول سازنده زندگی انسان، خشت بنای جامعه، کانون اصلی حفظ سنت ها، هنجارها و ارزش های اجتماعی، شالوده پایدار پیوندهای اجتماعی و روابط خویشاوندی و کانونی برای بروز و ظهور عواطف انسانی و پرورش اجتماعی است. آنچه در خانواده اهمیت دارد، توجه به ارزش ها به ویژه ارزش های تربیتی، خانوادگی و اجتماعی است.

از سوی دیگر، فناوری های نوین ارتباطی از جمله فضای مجازی با رشد گسترده خود، تغییرات بسیاری را در ارزش ها و کارنمودهای خانواده ایجاد نموده است. در این بین مسئله اساسی، آگاهی از مسائل و فرصت های آموزشی و تربیتی آموزش مجازی و چگونگی بهره گیری اثربخش از آن است. از سوی دیگر، احتیاج روزافزون مردم به آموزش، دسترسی نداشتن آن ها به مراکز آموزشی، کمبود امکانات مالی، کمبود آموزشگران مجرب، و هزینه های زیادی که صرف آموزش می گردد، متخصصان را بر آن داشته است که به یاری فناوری های اطلاعات، روش های جدیدی برای آموزش ابداع نمایند که هم مالی و با کیفیت باشند و هم بتوان با استفاده از آن ها، به طور هم زمان جمعیت کثیری از فراگیرندگان را تحت آموزش قرار داد که آن همان آموزش مجازی است.

آموزش مجازی با ویژگی هایی چون نبود ارتباط چهره به چهره و اجتماعی (نداشتن شخصیت انسانی و برقرار نشدن ارتباط کافی با مخاطب خود)، نبود ارتباط کلامی و کمبود درک واکنش ها در ارتباطات غیرکلامی (در ارتباط عادی و چهره به چهره احساسات درونی افراد در چهره، حالات صورت و صدای آن ها آشکار است) و نظایر این ها از آموزش های حضوری با ویژگی هایی چون حضور فیزیکی در کلاس برای درک موقعیت و تجربه مستقیم (کسب تجربه عمیق احتیاجمند حضور مستقیم در یک موقعیت است و باید چالش ها و فرصت های آن را تجربه کرد. در بعضی آموزش ها به ویژه برای دانش آموزان دوره ابتدایی چنانچه حضور مستقیم نباشد، درک دقیق آن مسائل برای دانش آموزان سخت خواهد بود) و نظایر این ها متمایز می گردد.

از سوی دیگر، تغییر سبک یادگیری از آموزش حضوری به مجازی موجب دخالت تعداد بیشتری از اعضای خانواده در امر یادگیری شده و به این ترتیب، مسئولیت بیشتری بر دوش آن ها قرار گرفته است. خانواده یکی از اساسی ترین و مهم ترین پایه های آموزش مجازی است و فضایی که اعضای خانواده در خانه به هنگام آموزش مجازی به وجود می آورند، در فرایند یاددهی- یادگیری و برنامه ریزی صحیح آموزشی تأثیرگذار است.

در کنار نیروهای مدرسه، به ویژه معلمان هر کلاس، خانواده به عنوان یاریگر نظام آموزش وپرورش می تواند تسهیل نماینده شرایط تحصیلی فرزندان و در شرایط کنونی (آموزش غیرحضوری) بسترساز تحقق فرایند آموزش مجازی در خانه باشد. این در صورتی محقق می گردد که شرایط و فضای خانوادگی به طور همه جانبه امن باشد.

در صورتی که فضای خانواده امن و سرشار از آرامش نباشد، بچه ها نمی توانند در کلاس های برخط (آنلاین) حضور فعال یابند و آموزش ناقص می ماند. علاوه بر این ها ترغیب دانش آموزان، به ویژه دانش آموزان دوره ابتدایی، به یادگیری مطالب به شیوه مجازی و متقاعد کردن آنان برای حضور فعال و توجه کافی به کلاس درس مجازی، که از وظایف اعضای خانواده است، کاری به نسبت سخت می باشد.

در صورتی که والدین شاغل باشند، شرایط برای آموزش مجازی و برخط سختتر خواهد شد؛ چرا که کنترل و خودمدیریتی برای دانش آموزان ابتدایی کمی مشکل است. بنابراین، آموزش سواد رسانه ای در اینجا لازم به نظر می رسد.

از دیگر سو، ابزارهای آموزش الکترونیکی این مزیت را دارند که کارکنان می توانند آن ها را به صورت فردی و گروهی یاد بگیرند و به یاری فناوری های آموزش الکترونیکی هر کاری را در هر زمان و مکانی که مناسب باشد، انجام دهند؛ بیاموزند که فناوری امکان آموزش در مکان های گوناگون را برای کارکنان فراهم می آورد و دسترسی آنان به مطالب آموزشی را ممکن می سازد. همچنین، از هزینه های اضافی آوردن مربی یا فرستادن کارمندان به بیرون از شهر برای فراگیری برنامه های آموزشی جلوگیری می نماید.

با وجود تمام مزایای آموزش های الکترونیکی و در حالی که انتظار می رفت این آموزش ها به طور کامل جایگزین آموزش های سنتی صرف شوند، نتایج پژوهش ها نشان می دهد که این نوع آموزش ها نیز محدودیت های خاص خود را دارند و به مسائلی چون نبودِ تعامل انسانی مناسب، تأخیر در بازخورد، تعویق در یادگیری غیرهم زمان و کمبود انگیزش برای خواندن مواد الکترونیکی برخط دچارند. در پاسخ به این مسائل ضروری است مسئولان آموزش وپرورش کشور، مدیران و معلمان و اولیاء در جهت کاهش تأثیرات منفی این عوامل تمهیدات مناسبی بیندیشند.

فرصت های آموزش مجازی برای خانواده ها

- پی بردن به ارزش و نقش بی همتای معلم توسط والدین

-مشارکت و نظارت بیشتر خانواده ها در زمینه آموزش و یادگیری دانش آموزان

- افزایش سواد رسانه ای خانواده ها، توجه به کاربرد فضای مجازی برای آموزش

- حس آرامش و امنیت در راستای سلامتی فرزند

- تحقق عدالت آموزشی به وسیله گسترش دسترسی به دامنه وسیعی از محتوای الکترونیکی در آموزش مجازی

- انتخاب آزادانه ساعت های آموزش در کنار خانواده

- فعالیت بیشتر دانش آموزان خجالتی و کمرو در فضای مجازی

- کم شدن رفت و آمدها و صرفه جویی در زمان و هزینه ها

- انعطاف پذیری در یادگیری (استفاده بیشتر از جلوه های بصری و صوتی فیلم، نرم افزارهای شبیه سازی و...)

- دسترسی به کلاس های مختلف بدون محدودیت مکانی

چالش های آموزش مجازی برای خانواده ها

- تحمیل بار مالی به خانواده جهت تهیه گوشی و نت، به ویژه در خانواده های نابرخوردار

- شرمسار شدن بعضی والدینی که توان تهیه وسایل ارتباط الکترونیک را ندارند

- وابستگی روانی و آسیب های جسمی و روانی به سبب استفاده زیاد از تبلت و گوشی

- افت تحصیلی بعضی از دانش آموزان به دلیل کم سواد و یا بی سواد بودن والدین

- درگیری و تعارض بین اعضای خانواده به سبب حضور زیادشان در فضای مجازی و کمتر شدن ارتباط چهره به چهره

- نگرانی از ضعف آموزشی دانش آموزان در مقایسه با آموزش حضوری

- ضعف در مهارت های اجتماعی و رودررو

- تعمیق کمتر یادگیری در فضای مجازی مخصوصاً برای دانش آموزان دبستانی در مقایسه با آموزش حضوری

- کمبود دانش چگونگی استفاده از فضای مجازی توسط بعضی از والدین

- سستی بعضی از دانش آموزان در درس خواندن و انجام دادن وظایف تحصیلی

- نگرانی والدین از یادگیری کامل فرزندان

- تسلط نداشتن بعضی از معلمان به نرم افزارها و سخت افزارهای مورد احتیاج جهت تدریس در فضای مجازی

- انجام دریافت تکالیف دانش آموز توسط افراد دیگر و امکان تقلب در فضای مجازی

به گزارش خبرنگاران، در ادامه این مطلب که توسط محسن کردلو، دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی تهران نگارش و در شماره اول سال 1399 مجله رشد مدرسه فردا به چاپ رسیده آمده است: با توجه به شیوع و تداوم پاندمی ویروس کرونا در زمان حال و لزوم آموزش مجازی، به نظر می رسد چالش ها و فرصت های آن بیشتر از قبل ملموس شده است. بنابراین، ضرورت دارد با برنامه ریزی درست و دقیق از قبل به فکر راهکار هایی چون فراوری محتوای الکترونیکی، آموزش سواد رسانه ای به معلمان، دانش آموزان و اولیاء، تجهیز نرم افزاری برنامه شاد و افزایش امکانات آن چون ارسال فیلم، ارائه رایگان اینترنت به معلمان و دانش آموزان و نظایر این ها در جهت حذف چالش ها باشیم؛ زیرا آموزش تعطیل بردار نیست.