روستایی در یک قدمی جهانی شدن با یک جهان محرومیت - ایپتن

فرهنگ دوستی و کتابخوان بودن اهالی روستای رسول آباد (تاج آباد سفلی) مجالی دیگر می طلبد تا عزم پایدار این مردمان محروم اما با اراده درسی باشد برای آنان که دم از فرهنگ و فرهیختگی و کتابخوانی می زنند و حرف هایشان در حد شعار باقی می ماند. در اینجا اما به روستایی که شاهکار معماریش در یک قدمی جهانی شدن است سری می زنیم تا با فضایی که قرار است نخستین ثبت جهانی استان همدان را در خود داشته باشد، بیشتر آشنا شویم.

دهیار روستای تاج آباد پیرامون روستایی در یک قدمی جهانی شدن با یک جهان محرومیت می گوید: تاج آباد به علت وجود کاروانسرا، نامگذاری منحصر بفرد کوچه ها، فرهنگ دوست بودن اهالی و همت مثال زدنی با روستاهای دیگر تفاوت دارد. با وجود موقعیت و ویژگی های خاصی که تاج آباد دارد، مردم روستا با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می نمایند و با اینکه شورا و دهیاری روستا درصدد رفع آنها هستند اما بعضی مسائل هنوز وجود دارد.

هاجر عزیزی به مشکل حریم کاروانسرای تاج آباد اشاره و اضافه می نماید: در سالهای اخیر ساخت وسازهایی در اطراف کاروانسرا صورت گرفته است که درصدد رفع آنها هستیم و در آینده نزدیک حل خواهد شد.

وی تأمین اعتبار را اصلی ترین مشکل روستا می داند و اظهار می نماید: به عنوان مثال برای اجرایی کردن فاز اول نامگذاری روستا اعتبار نداشتیم و این کار فرهنگی به همت مردم انجام شد همچنین مشاوران این طرح چندین ایده دارند که به علت کمبود اعتبار به خاتمه نرسیده است.

عزیزی با بیان اینکه زیرساخت های روستا از پایه مشکل دارد، مطرح می نماید: تاج آباد سیستم دفع فاضلاب ندارد و این مسئله یکی از اساسی ترین مسائل مردم است، اگر کاروانسرا جهانی گردد گردشگران زیادی برای بازدید به روستا می آیند و با افزایش جمعیت این مشکل دوچندان می گردد.

وی با بیان اینکه خیابان های روستا اغلب بدون آسفالت هستند و درخواست داده ایم به علت وجود کاروانسرا آنها را سنگفرش نمایند که در این مورد هم با مشکل اعتبار روبرو هستیم، اضافه می نماید: سال گذشته پروژه سنگ چینی دیوار رودخانه روستا انجام شد، اما ناتمام ماند که اگر در امسال با سیلاب بهاری روبرو می شدیم به زمین های پایین دست خسارت زیادی وارد می شد.

دهیار روستای تاج آباد در ادامه به سیستم نامناسب دفع زباله، صندلی و جمع آوری آن اشاره می نماید و می گوید: متأسفانه برای دفع زباله روستا مشکل داریم و مسئولان هم در این زمینه همکاری نمی نمایند و هر روز دردسر جدیدی درست می گردد.

وی درباره اینترنت ضعیف روستا هم مطرح می نماید: در حال حاضر بیشتر شغل ها به اینترنت احتیاج دارند؛ مثلاً بانک، دفتر پیشخوان و مرکز خدمات کامپیوتری روستا هر روز با قطعی اینترنت روبرو هستند و با وجود اینکه بارها از مخابرات شهرستان پیگیری نموده ایم، فعلاً به نتیجه نرسیده است.

عزیزی تصریح می نماید: در تاج آباد به جز دو مدرسه ابتدایی و هدایت و یک خانه بهداشت امکانات دیگری نداریم که بخواهیم درباره اش صحبت کنیم؛ به عنوان نمونه روستا به درمانگاه و استادیوم احتیاج دارد، اما فاقد این مکان ها است بنابراین اگر اعتبار خوبی برای روستا بگیریم مسائل کم کم رفع می گردد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیشترین مانور روی کاروانسرا و ثبت جهانی آن است، اضافه می نماید: فعالیت های شورای دوره قبل و حال حاضر روستا در راستای هدف گردشگری شدن تاج آباد است و اگرچه کارها با سرعت کمی پیش می رود اما اقدامات موفقی صورت گرفته که پیش زمینه شدن گردشگرپذیر شدن روستا است.

دهیار روستای تاج آباد در خاتمه با بیان اینکه در سال 94 چند نفر از اهالی روستا برای احداث خانه بومگردی اقدام کردند که به نتیجه نرسید، می گوید: با توجه به شرایط خاص تاج آباد در امسال به دنبال تأسیس خانه بومگردی در تاج آباد هستیم.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان هم در معرفی این روستا می گوید: تاج آباد از نظر فرهنگی و واقع شدن در محور غرب و عتبات عالیات دارای ویژگی خاصی است . کاروانسرای تاج آباد به عنوان یکی از آثار ویژه استان همدان در راستا ثبت جهانی است و امیدواریم پس از کامل شدن پرونده، این راستا به خاتمه برسد.

علی خاکسار درباره شرایط قرار دریافت روستاها و به ویژه روستای تاج آباد در فهرست روستای هدف گردشگری توضیح می دهد: در دولت های نهم و دهم تصمیماتی برای مناطق نمونه گردشگری و روستاهای هدف گردشگری گرفته شد که طبق آن استان ها، روستاهایی که قابلیت یا ویژگی خاص مانند ویژگی های جغرافیایی و طبیعی، معماری یا فرهنگ و هنر متمایزی دارند تشکیل پرونده داده، معرفی و در هیئت وزیران به عنوان منطقه یا روستای هدف گردشگری مصوب می شد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان تصریح می نماید: در حاضر مقرر شده است هیچ مجوزی برای روستای جدید هدف گردشگری صادر نگردد تا روستاهای فعلی پایش و معین تکلیف شده سپس موارد جدید معرفی شوند.

وی در رابطه با مشکل درخواست تأسیس خانه بومگردی در روستای تاج آباد می گوید: به خاطر ندارم در دوران خدمتم درخواستی از این روستا برای تبدیل خانه بومگردی به معاونت گردشگری استان رسیده و بدون پاسخ مانده باشد، مگر اینکه درخواست احداث بوده که به معاونت سرمایه گذاری رفته و پس از اخذ مجوز ساخت و انجام آن، از معاونت گردشگری پروانه فعالیت می گیرد. اگر مورد درخواستی برای احداث خانه بومگردی در روستای تاج آباد وجود دارد به این معاونت مراجعه نموده تا پیگیری گردد.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بهار می گوید: پرونده ثبت جهانی کاروانسرای تاج آباد تکمیل شده و در مرحله رفع نواقصی مانند آزادسازی حریم است.

محمد حرمتی با بیان اینکه ثبت جهانی این کاروانسرا امتیاز بزرگی برای استان همدان، شهرستان بهار و روستای تاج آباد است، یادآور می گردد: در شهرستان بهار روستاهای وهنان و حیدره قاضی خان جز روستاهای هدف گردشگری هستند و روستای تاج آباد نیز به علت وجود کارروانسرا قابلیت تبدیل به این نوع روستا را دارد.

وی با اشاره به اینکه کاروانسرای تاج آباد یکی از زیباترین کاروانسراهای کشور و متعلق به اواخر دوره صفویه و اوایل قاجار است، اظهار می نماید: این کاروانسرا از معدود کاروانسراهایی است که به شکل مدور ساخته شده و از این نظر کم نظیر است .

حرمتی در ادامه مطرح می نماید: در حال حاضر در روستا آماده سازی انجام می گردد و با مردم صحبت می کنیم که اهالی با اثرات مثبت این اتفاق جهانی آشنا شوند، مردم فرهیخته و فهیم تاج آباد نیز همکاری لازم را دارند و کوشش می نمایند این اتفاق عملی گردد.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بهار ادامه می دهد: خوشبختانه زیرساخت های گردشگری با یاری شورا و اهالی روستا در حال آماده سازی است و میراث فرهنگی هم کوشش می نماید اعتبارات لازم برای روستا اخذ کند و ثبت کاروانسرا انجام گردد.

کاروانسرای تاج آباد، از کمیاب ترین کاروانسراهای مدور ایران، در روستای تاج آباد در همدان واقع شده است. این کاروانسرا در سال 1376 با شماره ثبت 1872 به عنوان یک اثر ملی ایران، ثبت شد. کاروانسراها در تمام دوره تاریخ ما نقش مهمی داشته اند، کاروانسراهایی وجود داشتند که افراد از آن برای اسکان چهارخاتمه خود استفاده می کردند که آن را رباط می خوانند.

سنت ساخت کاروانسرا چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام در ایران جاری بود و بعد از اسلام هم کاروانسراهای زیبایی در ایران ساخته شد، کاروانسرای تاج آباد هم یکی از کاروانسراهای زیبای بعد از اسلام است که در عصر صفوی در روستای تاج آباد همدان ساخته شد. مردم این روستا به زبان کردی با هم صحبت می نمایند.

کاروانسرا در بخش مرکزی روستا واقع شده است، بنا در کنار جاده همدان-کرمانشاه و بر سر راه زائران کربلا واقع شده است. کاروانسرای تاج آباد درواقع یک رباط بوده و برعکس بیشتر کاروانسراهای ایران که دارای پلانی مستطیل شکل هستند این کاروانسرا دارای پلان مدور است، این پلان در میان کاروانسراهای ایران بسیار کمیاب است و در منطقه غرب یکی از مهمترین کاروانسراها بشمار می آید. درب ورودی بنا از شرق دارای دو طاق نما تزئینی و نمایی مدرن است که دو لنگه درب چوبی بر روی آن واقع شده است. این قسمت محل ورود به اصطبل ها و حجره های پایین است. در جلو کاروانسرا 26 حجره وجود دارد، کف حیاط کاروانسرا سنگ فرش است و 2 چاه آب داخل بنا است. مصالح اصلی که در ساخت کاروانسرای تاج آباد از آن استفاده شده، آجر قرمز و ساروج است.

در خاتمه اینکه به نظر می رسد روستای تاج آباد علاوه بر تکمیل پرونده ثبت جهانی و به ثبت رسیدن کاروانسرای زیبای آن که یکی از بزرگترین و بهترین اتفاقاتی است که ممکن است در سال 1400 برای همدان بیفتد، به عزم پایدار مدیران برای برداشته شدن موانع و رفع مسائل اهالی فرهنگ دوست روستا نیز احتیاج دارد، چرا که در تعریف روستاهایی با شرایط خاص تاج آباد پس از ثبت جهانی کاروانسرا، پارامترهایی تعریف شده که ضروری است با آنها آشنا شویم.