برگزاری هفته کتاب در سال فوتبال؟! - ایپتن

این شاعر و نویسنده طنز هم زمان با هفته کتاب در گفت وگو با خبرنگاران، درباره نگاه مناسبتی به کتاب، افراط در پرداختن به آن در ایام خاصی مثل هفته کتاب برخلاف دیگر روزهای سال و همچنین جایگاه کتاب در رسانه ها اظهار کرد: باید اجازه بدهند کتاب کار خودش را انجام دهد. صداوسیما و رسانه های این شکلی وقتی به کتاب می پردازند، کار را خراب می کنند. صداوسیما کتاب را در حد برنامه های سطحی خودش پایین می آورد. مثلا برنامه ای ساخته اند به نام کتاب باز که اصلا اسم برنامه نامناسب است. مگر کتاب، بازی است؟ کارشناسانی که این برنامه می آورد و کتاب هایی که معرفی می کند، بیشترشان نامناسب، سطحی و سانتیمانتال هستند. تا جایی که کارشناس برنامه حتی بلد نیست از روی شاهنامه بخواند. این نمایه کتاب در رسانه های ماست که نه کتاب و نه نویسنده را می شناسند و نه بلندند که چطور کتاب را بخوانند. پس بهتر است که اصلا به کتاب نپردازند.

او با بیان این که کتاب یک مقوله تفکری و غیرعامه پسند است گفت: جای کتاب در فضای مجازی و رسانه های این چنینی که به مسائل عامه پسند و سانتیمانتال می پردازند و بیشتر به فکر مشتری و مخاطب خودشان هستند، نیست. کتاب رسانه خاصی است و خودش مخاطبانش را دارد. هر چند که با این تبلیغات منفی همین چند کتابخوان را هم می پرانند، یعنی نه تنها مثبت نیست بلکه بازخورد آن منفی است.

لبش اضافه نمود: کاش تمام ارگان های دولتی دست از سر کتاب بردارند. کتاب موجود مظلومی است که عده ای در ظاهر حامی و سرپرست پیدا کرده و آن ها هم می خواهند از این موجود مظلوم سوء استفاده کنند. در انتها این می شود که کتابخوانی روزبه روز کم تر و کم تر می شود.

این طنزپرداز همچنین با انتقاد از کتاب هایی که در برنامه ها و مسابقه های تلویزیونی معرفی می شوند اظهار کرد: بحث دانایی، اندیشه و جهان بینی کتاب خیلی مهم است. اما این ها کتاب هایی را معرفی می کنند که اندیشه و جهان بینی ندارند و تهی و عامه پسندند. کتاب های عامه پسند که خودشان طرفدار و خواننده دارند و به تبلیغ نیاز ندارند. این افراد با این روش می خواهند فقط خودشان را نشان می دهند و یک سری کتاب های مظلوم هم این وسط تلف می شوند.

علیرضا لبش سپس گفت: ما و جمعی از دوستان در ابتدای دولت آقای روحانی نامه ای نوشتیم مبنی بر این که ممیزی کتاب را بردارند، اما اثری نداشت. در این مملکت که کسی کتاب نمی خواند، بالاخره ممیز کتاب باید پولی ببرد و کارش را انجام دهد. یکی از دلایلی که مردم کتاب نمی خوانند، همین ممیزی ها است. دیگر به کتاب اعتمادی نیست، همان طور که به سینمای ممیزی شده هم دیگر اعتمادی نیست، این ها باعث می شود که کتاب خوانده نشود. اگر می خواهند فرهنگ کتابخوانی ترویج پیدا کند، این راهش نیست. این بیشتر فرهنگ کتاب نخوانی را ترویج می دهد. راهش این است که ممیزی ها را بردارند و اجازه بدهند کتاب و نویسنده حرف خودشان را بزنند و جایزه های خصوصی و نشریه های مستقل کار خودشان را انجام دهند؛ چیزی که حالا نداریم. با فضای دولتی این چنینی هم صرفا با بحث تبلیغات و پروپاگاندا مواجهیم و نه بحث توسعه کتابخوانی.

او که معتقد است اصلا کتابخوانی به تبلیغ نیازی ندارد، گفت: تبلیغ برای پفک و چیپس است، برای کتاب نیست. کتاب نیازی به تبلیغ ندارد. اما به نظرم کسی اصلا به این مسئله توجه نمی کند. مسئله امروز آدم ها و سیاست گذاران این مملکت اصلا کتاب نیست. نمایشگاه کتاب تعطیل شد، هیچ اتفاقی نیفتاد چون اتفاقی هم نبود که بیفتد. کتاب سال ها پیش یک اتفاق بود اما آن قدر که در این چندساله، کتاب را تضعیف کردند، دیگر اتفاق نیست، دیگر چاپ شدن یک کتاب اتفاق خاصی محسوب نمی شود. دیده ام کمپین هایی در فضای مجازی برای معرفی کتاب راه افتاده اند که این ها هم مسخره بازی است. کتاب با این مسخره بازی ها ارتباطی ندارد. کتاب یک مقوله جدی است و با این ها شان کتاب را پایین می آورند. شاید در ظاهر این باشد که کتاب را تبلیغ می کنیم اما کو؟ صرفا یک سری آدم لیست هایی از کتاب های سانتیمانتال دوستان شان را منتشر می کنند که همان دوستان هم این کتاب ها را نمی خوانند. این ها به عامه مردم ربطی ندارد. عامه مردم گرفتار گوشت، تخم مرغ، بورس، سکه، طلا و انتخابات امریکا هستند. وقت و حوصله ای این که کتاب بخوانند ندارند.

لبش سپس به این که بستر جامعه ما بستر آماده ای برای کتابخوانی نیست اشاره کرد و گفت: کتاب خواندن یا نخواندن سه ضلع دارد؛ ناشر، نویسنده و مخاطب. وقتی کتابی خوانده نمی شود، هم نویسنده اش نویسنده و هم ناشرش ناشر و هم مخاطبش مخاطب نیست. در این میان تبلیغاتی هم وجود دارد که وضع را خراب و خراب تر کند. من اصولا با این مناسبت های هفته کتابخوانی مشکل دارم. این یعنی کتاب را فقط همان هفته بخوانیم؟ ما به جای این کارهای تبلیغاتی لحظه ای و رزومه پرکن برای مدیران، بهتر است که به فکر کارهای ریشه ای تر باشیم.

این شاعر ادامه داد: ما برای نوجوانان هیچ کاری نمی کنیم تا وقتی بزرگسال شدند، بیش از این که برای فضای مجازی و دیگر چیزها وقت بگذارند، برای کتاب بگذارند. ساختن قشر کتابخوان نیاز به این دارد که ما برنامه ریشه ای تر اجرایی کنیم. 40 سال است که هفته کتاب، جایزه و جشنواره کتاب داریم اما کدام یک باعث شده تا اوضاع کتاب بهتر از قبل باشد؟ این ها نتواسته اند کاری کنند. فوتبال ما خبرسازتر از همه چیز است. در حال حاضر اقتصاد فضای کتاب ضعیف است. امروزه ناشر دیگر دست و دلش به کار نمی رود چون پول کاغذ را هم ندارد. به جای این که ناشر و نویسنده مان را توانمند کنیم تا کتاب خوب به مخاطب عرضه کنند هر روز آن ها را ناتوان تر می کنیم و سنگ های بیشتری جلو پای آن ها می اندازیم.

او سپس گفت: مسئولان ما این سال ها فضاهای بی فرهنگی تولید کرده اند که فضاهای فرهنگی مثل کتاب را خورده و از بین برده است. در رسانه های مان از صبح تا شب برنامه فوتبالی داریم. چقدر برنامه کتاب داریم؟ البته که بهتر است همین یکی را هم نداشته باشیم. وقتی رسانه ما فقط یک برنامه کتاب دارد، به یک سویه نگری، رانت و انحصار منجر می شود. حالا این انحصار ایجاده شده، وقتی اجازه داده نمی شود که برنامه های دیگری برای کتاب با فضای آزادتری برگزار شود. ما جلسات نقد کتاب داشتیم که همه تعطیل شدند و دیگر جلسات نقد کتاب مستقل هم نداریم. یک سری برنامه در فرهنگسراها و حتی خانه کتاب داشتیم که تقویت نشدند و همه از بین رفتند. حالا هفته کتاب به چه دردی می خورد؟ در مملکتی که سال فوتبال داریم و کل سال مان به فوتبال و چیزهای عامه پسند این شکلی می گذرد، هفته کتاب به چه دردی می خورد؟! در این هفته هم چند نفر در جلساتی راجع به موضوعاتی که به دردی نمی خورد، صحبت می کنند و تخفیفاتی هم برای کتاب می گذارند که با شرایط موجود هیچ کمکی نمی کند. کتاب به حمایت و تبلیغ نیاز ندارد. فقط باید اجازه دهند راه خودش را برود و دست از سرش بردارند. از طلا بودن پشیمان گشته ایم/ مرحمت فرموده ما را مس کنید؛ هیچ کار دیگری نیاز نیست انجام دهید، اجازه دهید اهالی فرهنگ، هنر و کتاب و نویسندگان خودشان راه شان را بروند، نه هفته کتاب می خواهیم و نه تبلیغات؛ فقط دست از سر ما بردارند.