آثار ژول ورن از نظر تخیل، آینده بینی علمی و پیچیدگی داستانی - ایپتن

با وجود اینکه بسیاری از آثار ژول ورن محبوبیت زیادی دارند، برخی از آن ها نسبت به بقیه تأثیر بیشتری بر ادبیات علمی تخیلی (Science Fiction) گذاشته اند. برخی از این کتاب ها بر اساس علم زمان خود نوشته شده اند، در حالی که برخی دیگر صرفاً داستان هایی پر از تخیل اند که هنوز هم ما را شگفت زده می نمایند. بعلاوه، پیچیدگی داستانی در برخی از آثارش بسیار بالاست، در حالی که برخی دیگر به سادگی روایت می شوند. اما بدون شک، ورن توانسته توازنی بین این سه عنصر ایجاد کند و کتاب هایش را به آثار جاودانه تبدیل کند. اگر عاشق ژول ورن هستید یا می خواهید بدانید کدام یک از آثار او تخیلی تر، علمی تر و داستان پردازانه تر است، این فهرست را از دست ندهید. حالا بیایید نگاهی به پنج حقیقت جالب در خصوص این رده بندی بیندازیم.

1- برخی آثار ژول ورن از نظر علمی جلوتر از زمان خود بودند، اما برخی دیگر صرفاً تخیلی بودند

ژول ورن به عنوان یکی از پیشگامان ادبیات علمی تخیلی شناخته می گردد، اما همه آثار او به یک مقدار علمی نبودند. برخی از داستان های او مانند بیست هزار فرسنگ زیر دریا (Twenty Thousand Leagues Under the Sea) و سفر به ماه (From the Earth to the Moon) بر اساس دانش علمی زمان خود نوشته شدند و بعدها ثابت شد که دیدگاه های ورن تا حد زیادی دقیق بوده . در مقابل، برخی دیگر از آثار او مانند جزیره اسرارآمیز (The Mysterious Island) بیشتر بر تخیل پایدار بودند و از نظر علمی چندان پایه و اساس محکمی نداشتند. به همین علت، در این رده بندی، برخی کتاب ها به علت پیش بینی های علمی شان امتیاز بالایی گرفته اند، در حالی که برخی دیگر به علت قدرت تخیل بالا مورد توجه نهاده شده اند.

2- پیچیدگی داستانی در برخی آثار ورن بسیار بالاست، اما برخی کتاب های او روایت ساده ای دارند

برخی از آثار ژول ورن به شدت دارای ساختار روایی پیچیده و پر از چرخش های داستانی هستند، در حالی که برخی دیگر ساختاری خطی و ساده دارند. برای مثال، بیست هزار فرسنگ زیر دریا از نظر روایی بسیار پیچیده و پر از جزئیات علمی است، در حالی که دور دنیا در هشتاد روز (Around the World in Eighty Days) داستانی خطی دارد که بیشتر بر ماجراجویی تمرکز می نماید. در این رده بندی، کتاب هایی که از نظر پیچیدگی داستانی برجسته تر بودند، امتیاز بیشتری دریافت نموده اند. پیچیدگی داستانی می تواند تأثیر زیادی بر مقدار درگیری ذهنی خواننده داشته باشد، و به همین علت در این دسته بندی یکی از معیارهای مهم به شمار میرود.

3- برخی کتاب های ژول ورن هنوز هم در فهرست پرفروش ترین آثار علمی تخیلی قرار دارند

با وجود گذشت بیش از یک قرن از انتشار آثار ژول ورن، برخی از آن ها همچنان در فهرست پرفروش ترین کتاب های علمی تخیلی (Best-Selling Sci-Fi Books) قرار دارند. بیست هزار فرسنگ زیر دریا و دور دنیا در هشتاد روز هنوز هم جزء محبوب ترین کتاب های تخیلی دنیا هستند و بارها و بارها تنو چاپ شده اند. این نشان می دهد که نه تنها مفاهیم علمی و تخیلی در این آثار مجذوب کننده هستند، بلکه داستان های آن ها نیز به گونه ای نوشته شده اند که نسل های مختلف را مجذوب خود می نمایند.

4- برخی آثار ژول ورن در زمان خود چندان پیروز نبودند، اما بعدها ارزش آن ها معین شد

برخی از آثار ژول ورن در زمان انتشار چندان مورد استقبال قرار نگرفتند، اما بعدها ارزش واقعی آن ها آشکار شد. برای مثال، پنج هفته در بالون (Five Weeks in a Balloon) در زمان خود مورد توجه زیادی قرار نگرفت، اما بعدها به عنوان یکی از آثار کلاسیک ماجراجویی شناخته شد. این اتفاق در خصوص برخی دیگر از رمان های او نیز افتاده است، که نشان می دهد برخی آثار علمی تخیلی ممکن است در زمان انتشارشان چندان درک نشوند، اما بعدها به علت دیدگاه های نوآورانه شان مورد تقدیر قرار بگیرند.

5- ژول ورن یکی از نخستین نویسندگانی بود که مفهوم پیش بینی علمی را در ادبیات به کار برد

ورن برخلاف بسیاری از نویسندگان هم عصر خود، داستان هایش را نه تنها بر اساس تخیل، بلکه بر پایه پیش بینی های علمی می نوشت. او با استفاده از دانش روز خود، فناوری هایی را توصیف کرد که در آینده به واقعیت پیوستند. زیردریایی های مدرن (Modern Submarines)، موشک های فضایی (Space Rockets) و حتی اینترنت مفاهیمی بودند که در آثار او به شکل های مختلف دیده می شدند. این ویژگی باعث شده که بسیاری از آثار او نه تنها داستان هایی سرگرم نماینده باشند، بلکه از نظر علمی نیز ارزشمند محسوب شوند.

6- برخی از پیش بینی های علمی ژول ورن بسیار دقیق بودند، اما برخی دیگر کاملاً اشتباه از آب درآمدند

ژول ورن به خاطر پیش بینی های علمی دقیقش معروفیت دارد، اما همه آن ها به حقیقت نپیوستند. برای مثال، او در سفر به ماه (From the Earth to the Moon) به درستی مفهوم پرتاب موشک از یک پایگاه معین را بیان کرد، اما تصور می کرد که این کار با استفاده از یک توپ غول پیکر انجام می گردد. در بیست هزار فرسنگ زیر دریا، زیردریایی های پیشرفته را توصیف کرد که شباهت زیادی به زیردریایی های مدرن دارند، اما منبع انرژی آن ها را اشتباه حدس زد. در پاریس در قرن بیستم (Paris in the Twentieth Century)، او تلفن های تصویری و سیستم های مترو را به درستی پیش بینی کرد، اما معتقد بود که مردم در آینده ادبیات و هنر را کنار می گذارند که این اتفاق نیفتاد. برخی از پیش بینی های او مانند سفرهای فضایی، استفاده از انرژی الکتریکی و سفرهای زیردریایی به حقیقت پیوستند، اما برخی دیگر مانند شهرهای شناور و قطارهای خلأ هنوز هم عملی نشده اند. این تفاوت ها نشان می دهد که ژول ورن به عنوان یک نویسنده علمی تخیلی، نه تنها تحت تأثیر دانش زمان خود بود، بلکه تخیلش گاهی از حد واقعیات فراتر می رفت.

7- برخی از کتاب های ژول ورن در زمان خود سانسور شدند و نسخه اصلی آن ها سال ها بعد منتشر شد

باورکردنی نیست، اما برخی از آثار ژول ورن در زمان انتشار اولیه دستخوش سانسور شدند. برای مثال، کتاب پاریس در قرن بیستم که آینده ای تاریک و صنعتی را برای پاریس پیش بینی می کرد، تا سال 1994 منتشر نشد، زیرا ناشر اصلی آن را بیش از حد بدبینانه می دانست. بعلاوه، در برخی از نسخه های اولیه بیست هزار فرسنگ زیر دریا، بخش هایی از توصیفات علمی و حتی دیالوگ های کاپیتان نمو حذف شده بودند، زیرا ناشر اعتقاد داشت که این مطالب برای خوانندگان بیش از حد پیچیده است. برخی دیگر از رمان های او، مانند جزیره اسرارآمیز، تغییراتی در روایت اصلی پیدا کردند تا با استانداردهای اخلاقی آن موقع سازگار شوند. این سانسورها باعث شدند که برخی از خوانندگان تا سال ها نسخه اصلی و بدون تغییر کتاب های او را مطالعه ننمایند. خوشبختانه، امروزه نسخه های کامل و ویرایش نشده این آثار در دسترس نهاده شده اند و خوانندگان می توانند داستان های ژول ورن را همان طور که او نوشته بود، مطالعه نمایند.

8- برخی از آثار ژول ورن بر اساس ماجراهای واقعی و شخصیت های حقیقی الهام گرفته شده اند

برخی از داستان های ژول ورن تنها زاییده تخیل او نبودند، بلکه از ماجراهای واقعی الهام گرفته شده بودند. برای مثال، دور دنیا در هشتاد روز (Around the World in Eighty Days) تا حدی بر اساس سفر واقعی یک آمریکایی به نام جورج فرانسیس ترین (George Francis Train) نوشته شده است. بعلاوه، شخصیت کاپیتان نمو در بیست هزار فرسنگ زیر دریا شباهت هایی به پرنس دمتریوس گالیتزین (Prince Demetrius Gallitzin) دارد که یک شخصیت مرموز و ماجراجو بود. در پنج هفته در بالون (Five Weeks in a Balloon)، برخی از توصیفات سفرهای هوایی الهام گرفته از کاوشگران قرن نوزدهم مانند سر ریچارد برتون (Sir Richard Burton) و دیوید لیوینگستون (David Livingstone) است. این نشان می دهد که ژول ورن نه تنها از تخیل خود بهره می برد، بلکه از وقایع تاریخی و سفرنامه های واقعی نیز الهام می گرفت.

9- ژول ورن یکی از نخستین نویسندگانی بود که ماجراجویی را با علم ترکیب کرد

تا پیش از ژول ورن، بسیاری از داستان های ماجراجویی بیشتر بر کشف سرزمین های ناشناخته یا نبردهای حماسی تمرکز داشتند. اما ورن یکی از اولین نویسندگانی بود که این ژانر را با علم و فناوری ترکیب کرد و مفهوم رمان علمی تخیلی (Scientific Romance) را پایه گذاری کرد. او در کتاب هایش از فناوری های نوآورانه، اکتشافات علمی و اصول فیزیک استفاده می کرد، اما در عین حال ماجراجویی و هیجان را نیز فراموش نمی کرد. به همین علت، خوانندگان او هم در پی ماجراجویی بودند و هم به وسیله داستان هایش چیزهای نوی درباره علم یاد می گرفتند. این سبک نوشتاری الهام بخش بسیاری از نویسندگان بعد از او مانند هربرت جورج ولز (H.G. Wells) و آرتور سی. کلارک (Arthur C. Clarke) شد.

10- بسیاری از آثار ژول ورن بارها به فیلم و سریال تبدیل شده اند، اما همه آن ها پیروز نبوده اند

کتاب های ژول ورن به علت ماجراجویی های پرهیجان و تخیل فوق العاده شان، بارها به فیلم و سریال تبدیل شده اند. برخی از این اقتباس ها مانند فیلم بیست هزار فرسنگ زیر دریا محصول 1954 یکی از پیروز ترین فیلم های علمی تخیلی زمان خود بود. اما برخی دیگر، مانند نسخه های تلویزیونی سفر به مرکز زمین (Journey to the Center of the Earth) یا جزیره اسرارآمیز (The Mysterious Island)، به علت تغییرات زیاد در داستان اصلی چندان مورد استقبال قرار نگرفتند. با این حال، محبوبیت آثار ژول ورن باعث شده که هنوز هم فیلم سازان در پی اقتباس های نو از این رمان ها باشند. در سال های اخیر، نسخه های مدرن تری از داستان های او ساخته شده اند که کوشش نموده اند حس ماجراجویی و علمی تخیلی کتاب های او را به نسل نو معرفی نمایند. این نشان می دهد که آثار ژول ورن هنوز هم الهام بخش سینما و تلویزیون هستند و تخیل بی نظیر او همچنان زنده است.

11- رمان ماجراهای کاپیتان هاتراس یکی از علمی ترین آثار ژول ورن است

کتاب ماجراهای کاپیتان هاتراس (The Adventures of Captain Hatteras) یکی از ناشناخته ترین اما علمی ترین آثار ژول ورن است. این رمان که در سال 1866 منتشر شد، داستان یک کاپیتان بریتانیایی را روایت می نماید که مأموریت دارد به قطب شمال برسد. برخلاف بسیاری از کتاب های ژول ورن که در آن ها تخیل بر علم غلبه دارد، این رمان تا حد زیادی بر پایه داده های جغرافیایی و اکتشافات قطبی واقعی نوشته شده است. او در این داستان به آنالیز شرایط سخت قطب شمال، یخ زدگی، دمای پایین و خطرات سفرهای دریایی در این منطقه پرداخته است. ژول ورن در این رمان از اطلاعاتی که به وسیله کاوشگران واقعی مانند جان فرانکلین (John Franklin) و الیشا کنت کین (Elisha Kent Kane) جمع آوری شده بود، الهام گرفت. این کتاب اگرچه به مقدار آثار مشهورتر او مانند دور دنیا در هشتاد روز معروف نشد، اما یکی از دقیق ترین توصیفات علمی از شرایط سخت سفرهای قطبی را ارائه می دهد. برخلاف آثار علمی تخیلی تر او، در این رمان خبری از اختراعات عجیب و غریب نیست، بلکه بیشتر بر توانایی انسان در مقابله با طبیعت تمرکز دارد.

12- روبور فاتح یکی از رمان هایی است که ایده پرواز با ماشین های پرنده را پیش بینی کرد

روبور فاتح (Robur the Conqueror) یکی از آثاری است که نشان دهنده علاقه ژول ورن به پیشرفت های فناوری در زمینه هوانوردی است. این کتاب که در سال 1886 منتشر شد، درباره مردی به نام روبور (Robur) است که یک وسیله پرنده پیشرفته به نام آلباتروس (Albatross) ساخته است. این ماشین پرنده، برخلاف کشتی های هوایی و بالن های سنتی، از پروانه هایی برای حرکت در هوا استفاده می نماید که شباهت زیادی به بالگردهای مدرن (Helicopters) دارد. در زمان انتشار کتاب، بیشتر افراد به بالن های پر از گاز برای پرواز فکر می کردند، اما ورن با این داستان، ایده استفاده از وسایل پرنده با نیروی پیشران مکانیکی را بیان کرد. روبور فاتح را می توان یکی از اولین کتاب هایی دانست که مفهوم هلیکوپترهای آینده را پیش بینی نموده است. هرچند که برخی از نظریه های علمی در این کتاب نادرست بودند، اما ایده کلی آن در آینده به واقعیت تبدیل شد. ورن در این رمان نه تنها یک فناوری نو را توصیف کرد، بلکه بحث هایی درباره قدرت، جاه طلبی و چالش های اخلاقی علم و فناوری را نیز بیان کرد.

13- پنجصد میلیون ثروت بگوم یکی از اولین داستان های دیستوپیایی ژول ورن است

برخلاف بسیاری از آثار ژول ورن که جنبه های ماجراجویی و علمی دارند، پنجصد میلیون ثروت بگوم (The Begums Fortune) یکی از معدود داستان های اوست که جنبه اجتماعی و دیستوپیایی دارد. این کتاب که در سال 1879 منتشر شد، داستان مردی به نام دکتر سارازین را روایت می نماید که یک ثروت بزرگ به ارث می برد و تصمیم می گیرد با آن یک شهر آرمانی بنا کند. اما در مقابل، یک دانشمند دیگر به نام شولتز از این ثروت برای ساخت یک شهر جنگ طلب استفاده می نماید. این دو شهر نشان دهنده دو مسیر متفاوت برای استفاده از پیشرفت های علمی هستند: یکی برای بهبود زندگی بشر و دیگری برای سلطه و جنگ. این داستان برخلاف بیشتر آثار ژول ورن، فضای تاریک تری دارد و به آنالیز این موضوع می پردازد که چگونه علم و ثروت می توانند برای مقاصد متضاد مورد استفاده قرار گیرند. این کتاب در زمان خود به عنوان یک داستان تخیلی مورد استقبال نهاده شد، اما بعدها به عنوان یکی از نخستین رمان های دیستوپیایی (Dystopian Novels) شناخته شد.

14- پادشاه سرزمین طلایی کمتر شناخته شده اما از نظر ماجراجویی بسیار هیجان انگیز است

پادشاه سرزمین طلایی (The Golden Volcano) یکی از رمان های کم تر شناخته شده ژول ورن است که ماجراجویی های آن در نواحی سرد کانادا اتفاق می افتد. این کتاب که پس از مرگ ورن منتشر شد، داستان دو برادر است که در جریان تب طلای کانادا (Gold Rush) در جستجوی ثروت راهی سفری خطرناک می شوند. برخلاف بسیاری از آثار ژول ورن که بر پیشرفت های علمی تمرکز دارند، این کتاب بیشتر شبیه به یک ماجراجویی کلاسیک است. شخصیت های داستان در مسیر خود با طبیعت وحشی، مسائل اخلاقی و آزمون های سختی روبرو می شوند که بیشتر از هر چیز دیگری به روحیه انسانی مرتبط است. این رمان نشان می دهد که ژول ورن نه تنها در زمینه تخیل علمی استاد بود، بلکه می توانست داستان های ماجراجویانه ای نیز خلق کند که در آن ها انسان و طبیعت در برابر یکدیگر قرار می گیرند.

15- دریای سارگاسو از معدود آثاری است که پس از مرگ ژول ورن به وسیله پسرش تکمیل شد

دریای سارگاسو (The Sphinx of the Ice Fields) یکی از رمان های کم تر شناخته شده ای است که به طور کامل به وسیله خود ژول ورن به انتها نرسید. پس از مرگ او، پسرش میشل ورن (Michel Verne) برخی از آثار نیمه تمام او را ویرایش کرد و منتشر ساخت. دریای سارگاسو یکی از این آثار است که در آن شخصیت ها به ماجراجویی در آب های مرموز و پرخطر شمالی می پردازند. در این داستان، ایده منطقه ها ناشناخته و خطرناک در اقیانوس آنالیز شده که بعدها الهام بخش نویسندگان دیگر در ژانر ماجراجویی شد. اگرچه این کتاب به مقدار آثار معروف تر ژول ورن محبوبیت پیدا نکرد، اما همچنان یکی از نمونه های جالب از سبک داستان سرایی او محسوب می گردد. این کتاب بعلاوه نشان دهنده علاقه ورن به سفرهای دریایی، کشفیات جغرافیایی و رمز و رازهای طبیعت است.